In de nieuwe HBO-serie Girls doet de 24-jarige hoofdpersoon Hannah tijdens seks met haar vriend of ze een 11-jarige crackhoer is (inclusief broodtrommeltje) die haar pooier pijpt. Later zal ze nog zijn strenge moeder spelen die hem betrapt tijdens het masturberen. Als hij haar een cumshot stuurt, vindt ze dat vooral heel grappig. Zelfs als direct daarna een sms’je volgt met ‘sorry’ – de foto was voor iemand anders bedoelt.
Dit is hoe seks tegenwoordig is, aldus hoofdrolspeelster, schrijfster en regisseuse van de serie Lena Dunham (een Woody Allen-achtige It-girl) – jongeren spelen voornamelijk nog porno na. Dat is in ieder geval haar eigen ervaring, in een recent interview vertelde ze hoe ze tijdens seks voortdurend aan haar haren wordt getrokken en in de meest onmogelijke posities gemaneuvreerd. Hetzelfde beschreef Laurie Penny al eens in haar pamflet Meat Market: ‘I know at least one young man, who during his first sexual experience with a woman, was horrified to discover that he had not been expected to pull out and ejaculate on his partner’s face’.
Na alle zorgen over de seksualisering van de samenleving (al die reclames met vrouwelijk naakt erin) zijn we inmiddels beland bij ophef over de pornoficatie ervan. Want, zo is de aanname, die eindeloze stroom gratis internetporno kán niet goed zijn voor jongeren. Niet voor vrouwen in elk geval (zoals gewoonlijk wanneer het over iets lichamelijks gaat worden vooral zij als lijdend voorwerp gezien).
Publicist David P. Goldman wist het onlangs in De Volkskrant zeker – vrouwen zullen afknappen op seks. Want: ‘vrouwen willen geen seksobject zijn en een cultuur die vrouwen tot object maakt, bezorgt die vrouwen een hekel aan seks.’ Vrouwen die wel nog van seks houden lijden volgens hem aan het Stockholmsyndroom. Dat we Goldman niet al te serieus hoeven te nemen blijkt gelukkig als hij later stelt dat de enige vervulling van de vrouw in het moederschap ligt.
Minder conservatief lijkt het antwoord dat uit de porno zelf komt. Wat nodig schijnt te zijn, is porno voor vrouwen, oftewel porna. Tijdschrift Viva stuurde al verschillende dvd’tjes mee voor haar lezeressen, er zijn hele festivals rond het fenomeen. Hier geen doelloos haargetrek, geen siliconentieten en geen fake gekreun. Vrouwen willen dat het echt is, aldus de bijbehorende verkoopraatjes. Vrouwen willen dat pornosterren genieten en ook echt begeerd worden – het is het gevoel dat telt. En de aankleding, de belichting en de achtergrondmuziek, want zoals bekend letten vrouwen op details.
En zo belanden we dus ook bij porna van het ene vooroordeel in het volgende cliché. Slechts een paar stappen verwijderd van Goldman’s ‘wezen van de vrouw’. Maar, zullen liefhebbers zeggen, vrouwen beleven seks toch ook anders dan mannen? Onderzoek wijst het keer op keer uit – vrouwen zijn minder doelgericht en hebben een breder scala aan emoties. Wat daarbij echter vergeten wordt, is dat onderzoeken een gemiddelde weergeven. En dat zo’n gemiddelde doorgaans weinig zegt over het individu. Neem twee willekeurige vrouwen en de verschillen tussen hen zijn groter dan die tussen mannen en vrouwen als groep. Ik ken vrouwen die dolgraag homo-porno kijken (man-man dus) en ik ken heel wat mannen die siliconentieten vreselijk vinden en niets liever willen dan begeerd worden.
Door porna als niche voor vrouwen aan te bieden, lijkt porno de norm. En vrouwen een afwijking. Dat is goed nieuws voor het bedrijfsleven, het betekent een grotere afzetmarkt (cola light voor vrouwen die op dieet zijn en cola zero voor mannen die actiever willen zijn), maar we blijven naar dezelfde plaatjes kijken. Vrouwen zijn gevoelig en mannen lomp.
Want de man wordt natuurlijk net zo hard gestigmatiseerd. Hij houdt immers wél van gewone porno, voor hem doet gevoel er niet toe – hard en grof moet het zijn, triple X, gericht op directe bevrediging. Monsters zijn het, aldus Goldman, denkend aan maar een ding. Porna als doekje voor het bloeden.
Ondertussen is het gekke dat er behalve over de seksualisering en pornoficatie van de samenleving minstens evenveel geklaagd wordt over de feminisering ervan. Over jongens die niet meer in bomen klimmen en een maatschappij die steeds meer vrouwelijke kwaliteiten verlangt. Dat lijkt nogal een tegenstelling (de vrouw als lichamelijk slachtoffer versus de vrouw als mentale boosdoener), maar is het uiteindelijk niet. Niet als je bedenkt dat beide discussies beheerst worden door dezelfde stereotypen.
En dat is precies wat al die zogenaamde zorgen zo ergerlijk maakt – de enorme hokjesgeest die eruit spreekt. Alsof sekse het enige is wat iemands blik richt. We heten in vrije, ja zelfs ongeremde tijden te leven, maar het begrip gender is zelden zo benepen geweest. Telkens weer worden zowel mannen als vrouwen het hokje van hun geslacht ingeduwd. Met alle vervreemding tot gevolg, omdat bijna niemand in zulke enge kaders past.
Iemand die dat probeert te doorbreken is de filosoof Alain de Botton. Nadat hij zijn gedachten heeft laten gaan over onder andere werk en religie, pleit hij nu voor betere porno. Porno waarin ook andere waarden naar voren komen, waarin geen onderscheid wordt gemaakt tussen ‘being human’ en ‘being sexual’. Waarin bijvoorbeeld ruimte is voor humor, emotie en intelligentie, ‘so that our sexual excitement could bleed into, and enhance our respect for these other elements of a good life.’
Niet iedereen zit daar waarschijnlijk op te wachten, maar hier wordt in ieder geval een poging gedaan om mensen te benaderen in al hun veelzijdigheid. Om ze niet te reduceren tot maar één label of hokje. Om ze meer te laten zijn dan een doelgroep of consument. Want dat is wat al die stereotyperingen vooral doen – ze creëren een identiteit die vervolgens verkocht kan worden (dit is wat je moet hebben om een echte man of vrouw te zijn). In Girls botsen de karakters elk op hun eigen manier voortdurend tegen de kaders van hun gender op, het is wat de serie zo goed maakt. Maar uiteindelijk zeggen die botsingen meer over een toenemende commercialisering dan over de menselijke seksualiteit. Niet porno is het probleem (en porna dus niet de oplossing), als wel de mate waarin mensen zich schikken naar een opgelegde hokjesgeest.
